-
1 что
I мест.1) вопр. нәрсә, ни2) вопр.; в знач. сказ. ( в каком положении) нихәл, ничек, ни хәлдә3) вопр.; в знач. нареч. ( почему) ник, нигә, нәрсәгәя не поеду. - Что так? — мин бармыйм. - Ник алай?
4) вопр. ( сколько) күпме, ни хак, ни5) ( при выражении сомнения) ни6) неопр.; разг. ( что-нибудь) берәр нәрсә булса, нәрсә дә булса7) ( всё без исключения) бөтен, ниләртут есть всё, что угодно — анда ниләр кирәк - бөтенесе бар
8) относ. ( который) кайсы ки;...гандом, что стоит на углу — почмакта торган йорт
•- а что?- ни к чему
- ни за что
- ни за что, ни про что
- ни с чем
- при чём?
- с чего?
- что до меня
- что касается меня
- что и говорить
- что ли
- что ты!
- что было сил
- что есть духу II союз1) изъясн. дип,...ки;...га,...ганын,...ган, икәнен;...гадосадно, что ты опоздал — синең соңга калуың үкенечле
такой тяжёлый, что не поднять — шул кадәр авыр ки, күтәрерлек тә түгел
я надеюсь, что вы не откажете — сез баш тартмассыз дип ышанам
он счастлив, что видит тебя — сине күрүгә ул шат
2) (с частицей "ни" и без неё) һәр... саен, саенчто ни день, растёт движение за мир — тынычлык өчен көрәш көн саен көчәя бара
что ни взмах, то готова копна — җилпенгән саен чүмәлә әзер
3) разд....мы, әллә...мы; ни,...ничто ты пойдешь, что я - все равно — син барасыңмы, минме - барыбер
-
2 нужда
ж1) ( бедность) мохтаҗлык, ярлылык, фәкыйрьлек2) (потребность в чём-л.) ихтыяҗ, хаҗәт; мохтаҗлык, йомыш, кирәк [нәрсә]без нужды — кирәгең булмаса; тик торганда
в случае нужды — кирәк булган хәлдә (очракта), кирәк була калса
нет нужды — хаҗәте юк, кирәге юк
скорее по привычке, чем по нужде — кирәк булудан бигрәк гадәт буенча
испытывать нужду в чём-л. — берәр нәрсәгә мохтаҗ булу
-
3 при-
1) фигыль ясаганда кулланылса, бу алкушымчаның мәгънәләре түбәндәге ысуллар белән тәгъбир ителә:а) эшнең тәмамлануы, нәтиҗәлелеге "килү" ярдәмче фигыле белән биреләб) "якынайту", "беркетү", "тоташтыру" мәгънәләре "кую" ярдәмче фигыле белән тәрҗемә ителәв) хәрәкәт кешенең үзенә юнәлтелгән очракта "итү" ярдәмче фигыле белән яки төп фигылен генә тәрҗемә итү юлы белән биреләг) тулы булмаган эш "бераз" рәвеше яки төшү ярдәмче фигыле белән тәрҗемә ителәе) "арттыру, өстәү, кушу, тутыру" мәгънәсе "өстәп" рәвеш фигыле ярдәмендә яки башка юллар белән тәрҗемә ителәж) төп эш белән бер үк вакытта булган хәрәкәт -а (-ә, -ый, -и) кушымчалы рәвеш фигылен кабатлау ярдәмендә бирелә2) исемнәр, сыйфатлар ясаганда кулланылса, "буе[ндагы]", "алды[ндагы]", "яны[ндагы]" кебек сүзләр белән тәрҗемә ителә
См. также в других словарях:
тәкъдир — и. 1. Кеше тормышындагы вакыйгаларның аның ихтыярыннан тыш барлыкка килүе (дин буенча – ул алла тарафыннан кеше туганчы ук билгеләнеп куела) ; Язмыш 2. Әҗәл 3. Берәр нәрсәнең алдагы яшәеше, киләчәге, язмышы мәсьәлә шәһәрнең тәкъдире турында Аерым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ихтимал — 1. и. Теге яки бу нәрсәнең, эшнең тормышка ашуына объектив мөмкинлек, фараз (эш яки хәлнең тормышка ашуы икеле, шикле булган очракта әйтелә). Булуы мөмкин саналган очрак 2. хәб. Мөмкин булуы и. 3. кер. Берәр эш хәлнең булу булмавы ачык хәл… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сессия — 1. Төрле вәкиллекле органнарның, оешмаларның, коллегиаль оешмаларның һ. б. ш. билгеле бер срок үткән саен яки кирәк булган очракта чакырыла ясала торган җыелыш утырышы; шул җыелыш дәвамындагы вакыт 2. Югары һәм махсус урта уку йортларында: сынау… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төрле — (ТӨРЛЕЛЕК) (ТӨРЛЕЛӘНДЕРҮ) (ТӨРЛЕЛӘНЕШ) (ТӨРЛЕЛӘНҮ) – с. 1. (Ике, берничә, күп) төре булган; (ике, берничә, күп) төрдән булган 2. Бер беренә охшамый, теге яки бу билгеләре белән аерыла торган; бердәй түгел 3. Һәр очракта башка, үзгә булган. Күз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
индивидуаль — с. 1. Бер шәхескә генә хас һәм аны башкалардан аера торган 2. Бер генә кеше карамагында, биләвендә булган; киресе: гомуми 3. Аерым кешеләр тарафыннан башкарыла торган 4. Һәркемгә аерым бәйләнешле, һәр кешегә, һәр очракта аерым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бар — I. 1. Нәр. б. булганлыгын яки булырлыгын, булып торуын белдерә; киресе юк 2. Ихтимал булуы бар 3. Эшләнергә тиешлекне белдерә буласы бар 4. рәв. БАРДА – Булганда, булган чакта (очракта). рәв. БАРЫНДА – Бар чагында, булганда. БАРЫНЧА – рәв. Матди… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
